KERETA LEMBU MELAKA

Kereta Lembu amat sinonim dengan negeri Melaka. Walaupun pada masa zaman dahulu sudah ada terdapat kereta lembu di negeri-negeri lain di Semenanjung Tanah Melayu/Malaysia namun kereta lembu terus menjadi ikon negeri Melaka sehingga kini. Malah terdapat lagu Kereta Lembu yang dinyanyikan oleh Helen Velu sekitar tahun 1969 yang liriknya mengkhususkan kereta lembu dari Melaka.

Kereta lembu,

dari Melaka,

ditarik pula oleh,

lembu perkasa.

Kereta lembu,

rodanya dua,

jalannya tak laju,

sejam sebatu,

Mari oh mari,

kita naik beramai-ramai,

pergi bertemasya,

mandi Safar di pantai.

 

Hah.. Itulah dia,

pusaka datuk ku,

pastikan ku jaga,

setiap waktu.

Terdapat beberapa pendapat tentang asal usul kedatangan kereta lembu di Melaka. Ada teori yang menyatakan bahawa ia telah wujud sejak zaman Kesultanan Melayu Melaka lagi yang dibawa oleh pedagang-pedagang dari benua India. Kereta lembu ini digunakan dipelabuhan untuk mengangkut barang-barang dagangan.

Terdapat juga teori yang menyatakan bahawa kereta lembu dibawa masuk ke Melaka di zaman British iaitu pada tahun 1831 semasa Perang Naning. Catatan Munsyi Abdullah ada menyatakan askar India dibawa masuk ke Melaka untuk membantu menentang Dol Said di Naning, di pelabuhan kelihatan kereta lembu telah digunakan untuk mengangkut senjata.

Di Melaka kini kereta lembu tidak lagi dapat beroperasi di Padang Pahlawan akibat larangan dari pihak berkuasa. Penguasa-penguasa kereta lembu hanya menjalankan aktiviti di kampung-kampung dan sesekali ke kawasan bandar apabila dijemput untuk dijadikan pengangkutan dalam sesuatu program.

Nak cerita pasal kereta lembu ni memang panjang. Kebetulan memang aku sedang dalam usaha menyiapkan sebuah buku berkaitan kereta lembu Melaka. Insyaallah, tak lama lagi akan diterbitkan. 

Sebenarnya inilah kali pertama aku naik kereta lembu. Ini pun duduk sahaja, kereta lembu tak berjalan.

MAHKOTA MASJID WARISAN MELAKA

Apabila ke negeri Melaka, pastinya terjumpa reka bentuk masjid-masjid yang unik. Keunikan ini terserlah baik dari aspek seni bina bumbung, menara, ukiran dan sebagainya.

Antara reka bentuk yang paling unik ialah mahkota yang terdapat di bumbung masjid. Mahkota dikenali dengan beberapa nama seperti mahkota atap, som atau hiasan kemuncak. Pembinaan mahkota masjid terutama pada masjid-masjid lama adalah diperbuat daripada karang laut dan dicampurkan dengan putih telur (penganti simen) kemudian diukir dalam bentuk bertingkat-tingkat seperti stupa.

Mahkota yang terdapat di masjid-masjid lama di dalam negeri Melaka dikatakan mempunyai pengaruh Hindu-Buddha, sebagai contoh, penggunaan motif bunga teratai. Selain itu, dalam pembinaan masjid lama terdapat motif-motif haiwan atau anggota-anggota haiwan namun telah diabstrakkan agar tidak kelihatan jelas seperti haiwan. Antara contohnya ialah motif naga yang dijadikan motif sulur bayung agar ia selari dengan ajaran dan kesenian islam. Terdapat juga motif-motif lain seperti geometri dan awan larat.

Menara Masjid Parit Melana

Walaupun dikatakan mempunyai pengaruh Hindu-Buddha, ianya hanya sekadar perlambangan sahaja yang mengambarkan keharmonian dan kesejahteraan kehidupan masyarakat majmuk pada ketika itu yang disematkan dalam keindahan seni bina. Ia tidak pernah diniat untuk diagung-agung atau dijadikan simbol penyembahan, sebaliknya hanyalah kesenian semata-mata. 

Terdapat empat ciri utama yang terdapat pada mahkota masjid lama Melaka iaitu :

1. Terletak di bahagian yang paling tinggi.

2. Asasnya berbentuk segi empat sama.

3. Mempunyai hiasan-hiasan di setiap sudut.

4. Bertingkat-tingkat antara 2-4 tingkat.

Namun kini, masjid-masjid baharu di Melaka tidak lagi mengunakan reka bentuk lama pada bahagian mahkota. Kini kebanyakkan masjid dibina kubah dan diletakkan simbol bulan dan bintang. Selain itu terdapat juga rekaan kontemporari yang melambangkan agama Islam. 

Rujukan : Warisan Ketara Seni Islam Tempatan : Mahkota Atap Masjid Tradisional Melaka (Ros Mahwati Ahmad Zakaria, Siti Nor Azhani Mohd Tohar & Rabiah Abdul Rahman)

KULIT KAYU MANIS

Alhamdulillah.. Kalau setakat nak dapatkan kulit kayu manis, sudah tak perlu membeli lagi kerana di hadapan rumah emak saya terdapat sebatang pokok kulit kayu manis yang agar besar.

Emak rajin meraut kulit pokok ini lalu dijemur sebelum boleh digunakan sebagai penyedap masakan. Cucu-cucunya juga rajin menolong neneknya meraut kulit pokok kayu manis.

Sesetengah orang ada membuat teh dengan kulit kayu manis ni. Tapi saya belum pernah cuba lagi. Mungkin enak juga rasanya, sebab kalau kita bau saja kulit kayu manis ni, memang sedap aromanya. Mungkin satu hari nanti nak cuba juga buat teh kulit kayu manis.

Kulit kayu manis yang telah diraut kulitnya

Orang-orang kampung dahulu pandai buat ubat dari pokok-pokok hutan dan akar-akar kayu. Antara bahan campuran termasuklah kulit kayu manis ni. 

Dalam keluarga besar saya, arwah nenek Alang yang pandai buat benda ni semua. Masih segar dalam ingatan saya, masa kecil-kecil dahulu suka melihat nenek Alang memotong, mengetuk dan meracik bahan-bahan daripada pokok dan akar untuk dijadikan ubat.

Seingat saya ada 2 jenis ubat yang nenek Alang buat iaitu ubat yang dikenali sebagai ubat periuk dan rokok gostom (untuk resdung). Ubat periuk air rebusan akar kayu di minum, tak ingat pula untuk kegunaan apa.

Dikhabarkan, ilmu ini diturunkan daripada moyang saya dahulu. Selepas nenek Alang meninggal, tiada siapa yang meneruskan kegiatan membuat ubat-ubatan tradisional ni.

Cukuplah sekadar di sini bercerita, ingat nak cerita pasal kulit kayu manis saja, melalut pula ke nostalgia yang lalu.

Semoga penulisan ini memberi manfaat kepada semua.